Geçtiğimiz hafta “2022 Yılı Yatırım Programı” Cumhurbaşkanlığı onayının ardından açıklandı. 2022 yılı Yatırım Programı, On Birinci Kalkınma Planında, 2022-2024 Orta Vadeli Programında ve 2022 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programında öngörülen hedefler doğrultusunda hazırlanıyor. 2022 yılı Yatırım Programında neler düzenlenmiş diye baktığımızda; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, kamu payı %50’nin üzerinde olan İktisadi devlet teşekkülleri ve bağlı ortaklıkları, özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar, sosyal güvenlik kurumları, döner sermayeli kuruluşlar, İller Bankası, dış proje kredisi kullanan Büyükşehir Belediyeleri ve diğer Belediyeler tarafından gerçekleştirilecek yatırım projelerinin sektörel bazda düzenlendiğini görüyoruz. Burada etüt işleri, devam eden projeler veya yeni projeler olarak bir sınıflandırma var. 2022 yılı Yatırım Programının sektörel dağılımına baktığımızda: Tarım, madencilik, imalat, enerji, ulaştırma-haberleşme, turizm, konut, eğitim, sağlık, diğer kamu hizmetleri, iktisadi ve sosyal harcamalar şeklinde bir sektörel dağılım var. 

Mersin özelinde ayrılan yatırım alanları ve bütçelerine baktığımızda; 8 tarım projesi- ki çoğu sulama ve baraj yatırımlarıdır, 1 kırsal kalkınma projesi, 1 enerji projesi- ki bunun NGS Nükleer Santral Projesi’nin enerji iletim hatları yapımı olduğunu görüyoruz,  8 ulaştırma projesi-ki bunların çoğu yol bağlantıları, TCDD lojistik merkez bağlantıları, bölünmüş yol çalışmaları olduğunu görüyoruz. Ayrıca,  2 sağlık yatırımı (Mezitli ve Tarsus Devlet Hastaneleri), kamu üniversitelerimize eğitim desteği sağlayan eğitim projeleri ve iller bankası destekli içme suyu, Metro ve otobüs alımı olan belediye projelerini görüyoruz. Zaten belediye projeleri dış kredilerle yapılıyor. Çok eksiklerimiz olsa da, hepsi gerekli ve önemli yatırımlar.

Ancak, 2022 yatırım programında Mersin’de yeni bir yatırım olmadığını, hepsinin daha önce başlamış ve hala devam eden projeler olduğunu görüyoruz. Burada en temel eksiklerden birisi sanayileşme oranı her geçen gün artan, hem de katma değerli bir üretime doğru giden Mersin’de ne yazık ki 2022 yılında sanayi anlamında kamu yatırımı bütçesi olmaması. Ulaştırma, tarım, enerji, sağlık ve eğitimde planlanan yatırımlara ayrılan 2022 bütçelerinin de proje tutarlarının çok çok altında olması, bu yatırımların da planlanan tarihlerde bitmesinin mümkün olmadığını gösteriyor. 

“Projelerin küçük yatırım bütçesiyle zamanında bitmesi mümkün değil”
2022 Yatırım Programında sadece Çukurova Havalimanı ile ilgili bağlantı yolu ve demiryolu bağlantılarına ayrılan bütçenin yeterli olduğunu, bu projenin zamanında tamamlanması beklentisini gösteriyor. Diğer yatırımlar ise daha çok hizmet binası gibi, tamir ve tadilat gibi konular. Bazı yatırımlar ise - Mersin BŞB ulaşım yatırımları gibi- bunlar da dış kredilerle yapılan işler. Burada Mersin adına, devam eden gerçekten önemli baraj ve sulama projeleri var, ulaşım projeleri var, sağlık projeleri var. Ancak, 2022 yılı programında bu projelere ayrılan bütçe proje toplam bedellerinin o kadar altında ve az ki, bu projelerin bu küçük yatırım bütçeleri ile zamanında bitmesi mümkün değil. Burada Mersinlilere verilecek tek sevindirici haber Çukurova Bölgesel Havalimanı’nın 2023’te bu bütçe ile tamamlanacak olması. Bunun da ötesinde, kentimizin sanayi alanında hiçbir yatırım proje desteğinin olmaması ve yeni projesinin olmaması sadece Mersin adına değil, ülke ekonomisi adına bir olumsuzluktur. Çünkü Mersin kendisine verileni misli ile ülkesine verebilen bir kenttir. Mersin sadece Mersin olarak düşünülmemelidir. Mersin’e yapılan her yatırım aynı zamanda hinterlandında bulunan tüm illerin hizmetindedir. Bu yatırımlar belki de bu illere Mersin’den daha çok hizmet vermektedir. Mersin Limanı Mersin’in toplam 5-6 milyar dolarlık ( ihracat ve ithalat yükünü) dış ticaretini taşırken, Adana’dan Gaziantep’e, Kayseri’den Hatay’a, Niğde’den Konya’ya kadar bölgenin en az 25-30 milyar dolarlık dış ticaretini taşıyor. Şimdi sormak isterim Mersin Limanı sadece Mersin’in midir? Mersin Serbest Bölgesi sadece Mersin’e mi hizmet veriyor? Yapımı bittiğinde Türkiye’nin en büyük kargo kapasiteli havalimanı olacak olan Çukurova Hava Limanı sadece Mersin firmalarına mı hizmet verecek, yoksa bölgenin gücü mü olacak? Kalkınma Planında vurgulanan Ana Konteyner Limanı eğer Mersin’e geciktirilmeden yapılırsa, kapasitesi dolmak üzere olan Mersin Limanı’nın 5 katı fazla taşıma kapasitesine sahip olacak, yani 12 milyon TEU bir kapasite… Sormak isterim, bu konteyner limanı sadece Mersin’e mi hizmet verecek? Mersin o kadar önemli bir konumdaki, üretim anlamında, ihracat ve pazarlar anlamında, hinterlandındaki kentlere hizmet vermek anlamında o kadar ideal bir konumda ki Mersin sadece Mersin değildir. Mersin’e yapılan yatırımların üretim, ihracat ve istihdam anlamında bölgeyi yeni bir Marmara yapacağı unutulmamalıdır. 

“Mersin bölgesinde hiçbir ile rakip değil, aksine destek olan bir kenttir”
Mersin,  bu kadar az kamu yatırımına rağmen, hala ihracatında rekor kırabiliyorsa, altıncı OSB’sini kurma yolunda ise, en çok vergi veren altıncı il ise, yani vergi kriterlerine göre ürettiği ekonomi ile Türkiye’nin altıncı büyük ekonomisi ise, eğer ihtiyacı olan yatırımlar zamanında gelse bu bölge nerelerde olurdu. Mersin hiçbir zaman gerekli gereksiz veya ilgili ilgisiz her yatırım bana gelsin diyen bir kent olmadı. Mersin hiçbir zaman olur olmaz yatırımlara talip olmadı. Mersin hiçbir zaman yeter ki burada olsun diye verimsiz yatırımlar için kent lobiciliği yapmadı, siyasi lobicilik yapmadı veya başka illere yapılacak hiçbir yatırıma engel olmadı. Mersin sadece güçlü olduğu, lider olduğu, potansiyeli olan sektörlerle ilgili mantıklı, ayağı yere basan yatırımları talep etti. Lojistikte lider olan bir kentin bir ana konteyner limanı istemesi, bir lojistik merkezi istemesi, bir havalimanı istemesi çok mu? Bir tarım lideri olan Mersin’in tarım-gıda teknoparkı için on yıl beklemesi reva mı? Başka iller yatırımcı bulamazken, Mersin sanayi yatırımcısına arazi bulamıyor. Bu yatırımcılara kullanılmayan, atıl, tarıma elverişsiz kamu araziler tahsis etmek o kadar zor mu? Kentin imar planlarını yapmak o kadar imkansız mı? Mersin bölgesinde hiçbir ile rakip değil, aksine hepsine destek olan bir kenttir. Eğer yatırımlarda bu vizyona göre hareket edilir ve verimlilik esası ile işe bakılırsa hem Mersin, hem bölge, hem de Türkiye kazanır. Bürokrasiden bu resme böyle bakmasını istiyoruz. 

Ayhan KIZILTAN

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası

Yönetim Kurulu Başkanı