Tunca Arslan
 
Aydınlık Gazetesi, 3.1.2020

Namık Kemal ve Nâzım Hikmet

 
Geçen hafta ODTÜ’de düzenlenen Namık Kemal etkinliğine bir grup sahte solcu tarafından düzenlenen saldırı girişimi ve onu besleyen ahmaklık, beni bir an ortaokul yıllarıma götürdü. Duyanlar, bilenler, anımsayanlar vardır mutlaka; "Namık Kemal fıkraları", 1970’lerin öğrenci argosunda epey yaygındı. O zamanlar, abuk sabuk bir sürü müstehcen fıkranın neden Namık Kemal’le ilişkilendirildiğine anlam veremez, "Namık Kemal bir gün..." diye başlayan o aşağılayıcı hikâyelerin kaynağını çok merak ederdim.

Çok sonraları öğrendim ki olan bitenin gerçekte Namık Kemal’le hiçbir ilgisi yoktu; Osmanlıcada "adamın biri" anlamına gelen "nam-ı kemal", dilden dile geçerken "Namık Kemal" olmuş, aslında hiç de gülünecek yanı olmayan o çapkınlık hikâyeleri Hürriyet ve Vatan Şairi’nin üstüne yapışıp kalmıştı.

O günleri düşününce, ODTÜ’de etkinlik afişindeki bazı harfleri karalayıp "Namık Kemal"den "Namı Mal" üretenlerin yalnızca sahte solcu değil, mizah duyguları ortaokul seviyesini aşamamış cahiller ve aptallar olduklarına da kanaat getirdim.

PARİS KOMÜNÜ’NE DESTEK

Ömrü ve düşünce yaşamı Abdülaziz ve Abdülhamit’in baskıcı yönetimlerine karşı mücadeleyle geçmiş, sürgün üstüne sürgün yemiş, genç bir subayken Mustafa Kemal’in "Bizim bir Namık Kemal’imiz var. O, Türk milletinin yüzyıllardır beklediği sesi verdi. Fakat ne şiirlerini, ne konuşmalarını okuyabiliyoruz" diye andığı büyük şairin, örneğin Paris Komünü’nü alkışladığını, komünarları desteklediğini nereden bilecek "Namı Mal"cılar? Paris yıllarında tanışıp çok etkilendiği Emille Accolas’ı kendisine "sosyalizm hocası" olarak kabul ettiğini duymuş olma ihtimalleri var mı? "Hıfzı Topuz, Namık Kemal’in Paris Komünü’ne bizzat katılan üç Türk’ten biri olduğunu yazdı" deseniz, ne yaparlar acaba?
 
Namık Kemal, Nâzım Hikmet’i bile hatasından döndürmüş adamdır. 1935-1936’da özellikle Peyami Safa’yla girdiği tartışmada Namık Kemal’i de küçümseyip "takma yeleli aslan" diyen, şairin tüm düşünce yaşamını ve mücadelesini Marksizmin gözlükleriyle değerlendirip "burjuva" ilan eden ve "yıkılması gereken yeni bir put" olarak gören Nâzım, sonraları bu yargılarını değiştirmiş ve hatasını kabul etme erdemini göstermiştir. 20 Ocak 1942’de Orhan Kemal’e yazdığı mektupta ("Nâzım Hikmet-Kemal Tahir’e Mapusaneden Mektuplar", Adam Yayınları, 1990, s.109-110) "Namık Kemal meselesine gelince..." diyor ve gene bazı sınıfsal eleştirileriyle birlikte geçmişteki yaklaşımını düzeltiyor:

"SAHİCİ DEĞERİNİ VERMELİ"

"1) Namık Kemal’in inkılapçı mübeşşirliğinin mahiyet ve derecesinde göz önünde tutulacak şey, onun hakkında yazılmış gazete makalelerini okumak değil, bizzat Namık Kemal’in, bilhassa iktisadi, siyasi, içtimai makalelerini okumak, hayatını tetkik etmektir. 2) Diğer taraftan esas itibariyle her insanı konkre olarak, yani içinde yaşadığı devirle mütalaa edeceğiz (...) Namık Kemal, Victor Hugo’yu, Jan Jacques Rousseau’yu, klasik İngiliz iktisatçılarını bilen bir adamdı. Şimdi bu cepheden işi alırsak, Namık Kemal’in inkılapçı liberal burjuva mübeşşirliği ortaya çıkar."

Namık Kemal’in Karl Marx’la kıyaslanacak bir "dahi" olmadığını vurgulayan Nâzım Hikmet, şöyle sürdürüyor mektubunu:

"Namık Kemal’in sahici değerini vermeli. Ve mesela bugün ona Irkçı-Turancı-Hitlerist-Çınaraltıcılar, Arnavut’tu, Hanedanı Âli Osman’a düşmandı, farmasondu filan diye hücum ederken, Namık Kemal’i müspet taraflarından tutmak lazımdır. Nitekim dün onu şovenler Marx’ın filan üstünde bile demokrat, bir inkılapçı olarak ileri sürdükleri zaman bunun aksini yapmak icap ediyordu. Diyalektik denilen gözünü sevdiğimin metodu."

Namık Kemal, Nâzım Hikmet’in gür ve vatansever sesinin öncüsüdür. Peki bugün Namık Kemal’e saldıran sözde solcular, Nâzım Hikmet’i bari doğru dürüst okumuşlar, metodunu kavramışlar mıdır sizce? Ne gezer!