Ahmet Akın - Yeminli Mali Müşavir  (Gazeteci/Yazar)

Basın ahlakının çiğnenmesine yol açan elbette bir sürü etken var. Örneğin, ekonomik baskılar, egemen kültürün baskıları, işletme çıkarları denilen zorlamalar, okuyucu bunlardan hoşlanıyor anlayışı gibi. Hani nasıl kutsal kitaplarda çalmayacaksın, yalan söylemeyeceksin gibi katı emirler var ancak uymayanlar uyanlardan daha fazla. Basın ahlak kuralları da böyle bir şey olabiliyor. Açıkçası, basın ahlakı gazetecinin kendi ahlakından ibarettir.   

Gazeteciliğin 5 temel etik kuralını aşağıda yazılı olduğu şekilde özetleyebiliriz:

1. Gerçek ve Doğruluk

 “Gazeteciler her zaman 'gerçeği' garanti edemezler, ancak gerçekleri doğru bulmak gazeteciliğin temel ilkesidir.  Her zaman doğruluk için çaba göstermeli, elimizdeki tüm ilgili gerçekleri vermeli ve bunların kontrol edildiğinden emin olmalıyız.  Bilgiyi doğrulayamadığımızda, bunu söylemeliyiz.”

2. Bağımsızlık

 “Gazeteciler bağımsız sesler olmalı;  siyasi, kurumsal veya kültürel özel çıkarlar adına resmi veya gayri resmi hareket etmemeliyiz.  Çıkar çatışması oluşturabilecek siyasi bağlantılarımızı, mali düzenlemelerimizi veya diğer kişisel bilgilerimizi editörlerimize - veya izleyicilere - beyan etmeliyiz.

3. Adalet ve Tarafsızlık

 “Çoğu hikayenin en az iki yüzü vardır.  Her parçada her tarafı sunma zorunluluğu olmasa da, hikayeler dengelenmeli ve bağlam eklenmelidir.  Nesnellik her zaman mümkün değildir ve her zaman istenmeyebilir (örneğin gaddarlık veya insanlık dışı davranışlar karşısında), ancak tarafsız raporlama güven ve itimat oluşturur.”

4. İnsanlık

 “Gazeteciler zarar vermemeli.  Yayınladıklarımız veya yayınladıklarımız incitici olabilir, ancak sözlerimizin ve görüntülerimizin başkalarının hayatları üzerindeki etkisinin farkında olmalıyız.”

5.Hesap verebilirlik

 “Profesyonelliğin ve sorumlu gazeteciliğin kesin bir işareti, kendimizi sorumlu tutabilme yeteneğidir.  Hata yaptığımızda onları düzeltmeliyiz ve pişmanlık ifadelerimiz alaycı değil samimi olmalıdır.  İzleyicilerimizin dertlerini dinliyoruz.  Okuyucuların yazdıklarını veya söylediklerini değiştiremeyebiliriz ama haksız olduğumuzda her zaman çareler bulacağız.”

Unutmayalım ki, ahlaki değerlerden yoksun, çıkar peşinde, kelime cambazı bir basın, zaman içinde kendi gibi bir halk yaratır. Belki önemsiz gibi gelebilir, ekonomi sayfalarında, “uzman” oldukları için köşe verilen, mesleği gazetecilik olmayan yazarlarımız da var. Gazetecilik dışında ifa ettikleri görevlerine devam etmeleri lazım. Tek şartla, köşelerinde mail olarak gerçek adreslerini göstermeliyiz. Böylelikle okuyucu, o uzman yazarın hangi kurumu da temsil ettiğini görmeli. 

Mustafa Kemal Atatürk gazeteciliği “kutsal mesleklerden biri” olarak görüyordu. Sabiha Gökçen’e şunu söylemişti: “Asker olmasaydım gazeteci mesleğine girerdim.”  

ahmetakinmersin@gmail.com