Dünyanın en arzu edilir ve gelişmiş yönetim tarzının demokrasi olduğu kabul ediliyor.   Belki daha ileri dönemler de başka bir yönetim modeli ortaya çıkarılabilirse, ömrü elverenlerce o zaman yeni bir kıyaslama yapılabilir diye düşünmekteyim.

Peki, insanların özgürce yaşamak arzusunu ve insan haklarını muhafaza edeceğine en azından şimdilik inandığımız demokrasi kavramını nasıl ve hangi kıstaslarla değerlendirebiliriz?

Bu konuyu irdeleyen siyasal bilimciler, karşımıza yanıtlanması gereken bazı sorularla çıkmışlar ve yönetim sorumluluğuna talip olanlardan cevap istemişlerdir.   Üzerinde ortak bir fikir birliği sağlanmış yedi soruyu şimdi bizler de kullanarak ülkemiz adına insani özgürlükler ve demokrasimizin encamı hakkında kendimizce yanıtlar arayabileceğiz. 

 Bu yedi soru; 1944 yılının 29 Ağustosunda London Times’da yayınlanmıştır. 

Hani şu sabahın 7 sinde kapıyı çalanın sütçü olduğundan emin olunan rejimin adı demokrasidir diyen ve sözüm ona monarşi ile yönetilen İngiliz krallığından.  

 Bu yedi maddeli rejimin adı ne olursa olsun, altına aidiyet imzasını seve seve koyarım.  Eminim ki, sizler de yedi maddeyi okuyunca benim gibi düşüneceksiniz.

 London Times'e göre, Özgürlükçü ve Demokrasi ile yönetilen bir toplum için vazgeçilmez unsurlar nelerdir?  Birlikte okuyalım;

1. İfade özgürlüğü, karşı çıkma (muhalif olabilme) özgürlüğü ve dönemin yönetimini eleştirme özgürlüğü var mı?

2. Halkın onaylamadıkları bir hükümeti görevden alma hakkı var mı ve iradesini gerçekleştirebilecekleri anayasal yolların sağlandığı açık mı?

3. Yürütmenin şiddetinden, linç tehdidinden ve herhangi bir siyasi partiye bir şekilde bağlı herhangi bir kuruluşun tehdidinden uzak hukuk mahkemeleri var mı?

4. Bu mahkemeler, insan zihninde ahlak ve adaletin geniş ilkeleriyle ve de uluslararası sözleşmelerle özdeşleşen açık ve iyi düzenlenmiş kanunları uyguluyor mu?

5. Hem fakir hem zengin için, hem hükümet görevlileri ve hem de özel kişiler için tarafsızlık söz konusu mudur?

6. Kişinin hakları, devlete karşı görevlerine bağlı olarak korunuyor, açıklanıyor ve yüceltiliyor mu?

7. Ailesini geçindirmek için her gün zorluklar ve mücadeleyle nafakasını kazanan sıradan bir vatandaş ya da işçiler, tek bir yönetim erkinin kontrolündeki polis teşkilatının bir gün karşısına çıkarak, onu adil ve açık bir mahkeme olmaksızın götürüp esaret ve kötü muameleye maruz bırakacağı korkusunu taşıyor mu?  (Geçmişte İtalya ve Almanya da örnekleri görüldüğü gibi).

 Bu yedi maddeye demokrasimizi nasıl ulaştırabiliriz konusu ana gündem olmalıdır diye düşünmekteyiz.   İktidar ve muhalefet bu konuya yoğunlaşmalı, Anayasa değişimi ve Başkanlık sisteminden önce bu 7 madde için TBMM'de yasal düzenlemeler yapmalı idi.

Keşke!

Halen yönetebilen ve hesap verebilen bir demokrasiye sahip olamadıysak, bu bizlerin 90 yıllık Cumhuriyet sevdamızda bir arıza vardır anlamına gelmez mi?

Merhum Süleyman Demirel, vefatından kısa bir süre önce çok doğru bir söz sarf etti; ''Türkiye yönetilmez, sadece idare edilir”, demişti.   Galiba geldiğimiz noktada da haklı çıktı!

Şahsen ben, referanduma götürülen 18 maddelik anayasa değişikliği paketinin bu yedi soruya tam bir yanıt veremediğini düşünüyor ve bu gerekçe ile de ‘Hayır’ diyorum.

Kıssadan hisse: “İrtica, saltanatını bir ülkenin eğitimini ele geçirerek kurar ve böylece kökleşir kalır.   Okullarda beyinleri yıkanan genç kuşaklar, yönetimde görev aldıkları zaman ülkenin çıkarlarının değil, kendilerini eğitenlerin sözcüleri olacaklardır!”

(Bernard Shaw).

Erdal Akalın (18.02.2017)