Fire kendiliğinden meydana gelen bir azalmayı ifade etmekte olup, bu durumda fiziken

mevcut olan bir emtia bulunmadığından, değerlenecek bir emtiadan da söz etmemiz
mümkün değildir.

Ayrıca, üretime giren ilk madde ve malzemelerde üretim sırasında fireler ortaya çıktığı gibi
hurda, üretim artığı, tali ürün vb kalemler de ortaya çıkabilmektedir. Örneğin, taş
kömüründen kok kömürü elde edilmesi sırasında oluşan katran, ham benzol ve naftalin
yan ürünken, marangoz atölyelerinde ağaçların işlenmesi aşamasında ortaya çıkan tahta
parçaları üretim artığı, bu aşamada oluşan toz ise firedir. Yine dokuma tesislerindeki tarak
artıkları v.b. ile konfeksiyon işletmelerindeki kumaş kırpıntıları ise hurda, ıskarta, deşe
veya döküntü olarak adlandırılmakta olup, bunların "fire" kapsamında değerlendirilmeleri
mümkün bulunmamaktadır.

Üretilen malların bünyesine giren ilk madde ve malzemelerde üretim sırasında
ortaya çıkan ve hurda değeri bulunan kıymetler nevine göre üretim artığı, tali ürün
veya yan ürün vasfına sahip olmaları veya ekonomik bir değer taşımaları
durumunda "fire" kapsamında değerlendirilmeleri mümkün bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, stokta bekleme esnasında paslanma, kırılma, bozulma veya üretiminde
kullanılacağı aracın veya modelinin üretimden kalkması gibi nedenlerle kullanım özelliğini
yitirmesi nedeniyle hurda malzeme olarak satışı düşünülen hammadde / malzemelerin de
"fire" kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Bu nedenle, söz konusu kıymetlerin Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesi gereğince
değeri düşen mallar kapsamında değerlendirilmek suretiyle, değer tespiti için Takdir
Komisyonuna müracaat edilmesi ve komisyon kararı uyarınca işlem tesis edilmesi
gerekmektedir.

60/2011-1 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Sirkülerinin 8.1.3.2. bölümünde "Malın
tamamen yok olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi
halinde malın zayi olması hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması
değil, düşük bedelle veya zararına satışı sözkonusu olacağından, bu malların iktisabı
dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılabileceği tabiidir." açıklamasına yer
verilmiş,

*üretim esnasında renginde problem olan giyeceklerin,
*Yangın sonucu tamamen yok olmayan ve ekonomik değeri olan yedek parça ve
malzemelerin daha düşük bir fiyatla satılması halinde, bunlar nedeniyle yüklenilen KDV’nin
tamamı indirim konusu yapılabileceği aşikardır.
Ancak, üretim sırasında ortaya çıkan kıymetlerin üretim artığı, tali ürün veya yan
ürün vasfına sahip olmamaları ve ekonomik bir değer taşımamaları durumunda ise
bunların "fire" kapsamında değerlendirilmesi gerekir.
Sonuç olarak; hurda fireden farklıdır. Hurda, miadın sona ermesi ve herhangi bir nedenle
kullanılamaz hale gelen kalemler için kullanılmaktadır.Hurda, ıskarta, deşe veya döküntü
olarak adlandırılan malların çoğu kez bir piyasa değeri vardır.

Fire ile karıştırılan konulardan biri de zayi olma durumudur. Normal fire bir maliyet unusuru
olarak düşünülmekte ve satış bedeli bu maliyete göre belirlenmektedir. Dolyısıyla bir
katma değer yaratılmış olmaktadır. Halbuki zayi olma durumu tamamen farklı olarak ek bir
katma değer yaratmamakta, emtia iktisadi değerini tamamen yitirmektedir. Dolayısıyla, fire
bir zayi olma hali olarak nitelendirilemeyecektir.

ahmetakinmersin@gmail.com
www.ahmetakin.com.tr