75.yıldönümü yaklaşırken Sovyet Ordularının Hitler Almanyasına karşı zaferi,Rusya’da birçok etkinlikle anılmaya başlandı.Bu etkinliklerin en önemlilerinden biri Moskova Manej Sergi Salonu’nda sergilenen ‘Nesillerin Belleği:Güzel Sanatlarda Büyük Anavatan Savaşı’ başlıklı resim ve heykel sergisi oldu

Ece K. Perinçek / MOSKOVA

Moskova Belediyesi, Rusya Kültür Bakanlığı, Rusya Askeri Tarih Kurumu’nun birlikte düzenlediği ‘Nesillerin Belleği: Güzel Sanatlarda Büyük Anavatan Savaşı’ başlıklı sergide, Rusya’nın 34 farklı şehrindeki 42 müzeden zafere giden yolda savaşın farklı yönlerini ele alan 1940-2010 dönemine ait 150 eser ilk defa bir araya getirildi. Düzenleyiciler, bütün bu eserleri bir çatı altında toplamak için 80 bin kilometreden fazla yol kat ettiler.

Bölümlere ayrılmış olan sergide eserler, tarih sırasına göre numaralandırılarak ‘Savaşın Başlangıcı’, ‘Cephe’, ‘Tarihin Belleği’, ‘İşgal’, ‘Cephe Siparişleri’, ‘Zafere Kutlaması’, ‘Zaferin Mareşalleri’, ‘Düşen Kahramanlara Şan Olsun’, ‘Anılar:1950’ler’, ‘Bellek 1960’, ‘Eski Yaralar:1960’lar’, ‘Zafer Günü’, ‘Geçmiş Savaşın Yankısı: 1980-90’lar’, ‘Dönemlerin Bağı’ başlıkları altında toplandı.

Faşist Almanya’nın Sovyetler’e saldırmasının hemen ardından parti ve hükümetin ‘acil’ siparişi üzerine yapılmış yapıtların da olduğu ilk bölümde Arkadiy Plastov’un ‘Almanlar Geldi’ (1941), Aleksandr Deyneka’nın ‘Moskova Çevresi. Kasım 1941’ ve Georgi Nisskiy’in ‘Moskova Savunmasına’ gibi eserleri dikkat çekiyor.

‘Partizan Annesi’, Sergey Gersimova, 1943

‘Cephe’ bölümünde ise İosif Serebryanov, Vasiliy Yakovlev, Georgiy Nisskiy, Vasiliy Yefasov, Vera Muhina gibi sanatçıların resim ve heykelleriyle tarih aktarılmaya devam ediyor.

Aynı zamanda savaşın dönüm noktalarından biri kabul edilen 5 Aralık 1941 tarihinde Sovyetlerin, Moskova önlerinde faşist Almanya’ya karşı saldırıya geçmesiyle birlikte Nazilerin ilk kez gerilemeye başlaması sonucu işgal bölgelerindeki vahşet ortaya çıktı. Bu durum, sanatçıların ana konularından biri haline geldi. Serginin ‘İşgal’ bölümünde de faşistlerin gaddarlıklarının yanı sıra halkın ve partizanların direnişi, kahramanlıkları, düşmana karşı nefreti ve uzlaşmazlığı ve zafere olan inancı gösteriliyor.

‘Düşen Kahramanlara Şan Olsun, Fyodor, Bogorodskiy, 1945

‘HER ŞEY CEPHE İÇİN HER ŞEY ZAFER İÇİN!’

Seçkide, savaşta önemli rol oynayan cephe gerisi faaliyetlerini tasvir eden eserler de dikkat çekenler arasında. ‘Cephe Siparişleri’ bölümünde de, Viktor Govorov, Dimitriy Tarhov, Nikolay Golupçikov gibi sanatçıların eserleriyle, işgalden uzak bölgelerde fabrikaların ve halkın rolünü görüyoruz. Anavatan Savaşı’nda cephe gerisinin ünlü sloganı ‘Her şey cephe için. Her şey zafer için!’ sloganı bu bölümde kulaklarınızda yankılanıyor.

25 milyon Sovyet vatandaşının canı pahasına kazanılan zafer günü (9 Mayıs 1954) başta, Vladimir Ştranih’in ünlü ‘Zafer Bayramı 9 Mayıs 1945’ (1946), Pyotr Krivonogov’un ‘Berlin’in Teslimiyeti’ (1946) ve Dimitriy Moçalskiy’in ‘Zafer. Berlin 1945’ (1948) adlı yapıtları olmak üzere geniş bir seçkiyle ‘Zafer Kutlaması’ bölümünde yer alıyor.

Başkomutan Stalin ve Sovyet Ordusu kumandanlarının resmedildiği gerçekçi ve figüratif kompozisyonlar ile portre çalışmaları da, ‘Zaferin Mareşalleri’ bölümünde sergileniyor.

Zaferin ardından da Anavatan Savaşı, uzun yıllar Sovyet sanatçılarının yapıtlarında başlıca konulardan biri olmaya devam etti. Sergide bu yapıtlar tematik ve dönemsel olarak sınıflandırılarak ziyaretçilerle buluşturuluyor.

Çok sayıda ilkokul ve lise öğrencisinin gruplar halinde sergiye getirilmesi ve rehber eşliğinde genç kuşaklara o dönemin aktarılması, girişin ücretsiz olduğu sergide dikkat çeken bir diğer nokta.

“Nesillerin Belleği: Güzel Sanatlarda Büyük Anavatan Savaşı” sergisi, sanatın savaş sırasında nasıl adeta bir tank, tüfek, mermi gibi etkili olduğunu, zaferden yıllar sonrasında bile, nasıl yeni neslin bilincine ışık tutmaya devam ettiğini gösteren önemli bir örnek.

‘Asker Geri Döndü’, Gukas Çubaryan, 1987

TARİHE GÖNDERME

Sovyet önderliği, Anavatan Savaşı sırasında geniş kitleleri seferber edebilmek için Rus tarihinin derinliklerine inmiş ve Çarlık, hatta prenslik zamanından önemli komutanları ön plana çıkarmıştı. Tarihteki zaferleri ve muzaffer komutanları kitlelere güven aşılamak adına örnek göstermişti. Stalin, 7 Kasım 1941 günü Ekim Devrimi’nin yıldönümünde yaptığı konuşmada Aleksandr Nevskiylerin, Suvorovların, Kutuzovların torunları olduklarını vurgulamıştı. Bu anlayış, doğal olarak sanata da yansıdı. Serginin “Tarihin Belleği” başlıklı bölümünde bu türden eserlere yer verilmiş. İlk göze çarpanlar Nevskiy, Kutuzov ve Suvorov’un savaş günlerinde yapılmış resimleri.

‘Aleksandr Nevski’, Pavel Korin, 1942

Moskova Manej Sergi Salonu’nda sergilenen ‘Nesillerin Belleği:Güzel Sanatlarda Büyük Anavatan Savaşı’ başlıklı resim ve heykel sergisinden bazı fotoğraflar;

‘Tanya (Zoya Kosmodemyanskaya)’, Kukryniksıy, 1942-47

 

Soldaki: Terhis Olan Kadın’, Vladimir Vasilyev, 1949 Sağdaki: ‘Cepheden Mektup’, Aleksandr Laktionov, 1962

Soldaki: ‘Zafer Bayrağı’, Nikolay Kolupaev, 2005 Sağdaki: ‘Zafer. Berlin 1945’, Dimitri Moçalskiy, 1948

‘Suçlama. Nürnberg Davası’, Kukryniksıy, 1967