Türk Boğazlarının Rusya açısından önemli olduğunu vurgulayan TBB Başkanı Feyzioğlu, ‘Rusya, Suriye için savaşmayabilir, ama Türk Boğazlarının mevcut rejimi Rusya için hayatidir’ dedi.

 
OLCAY KABAKTEPE / ANKARA

Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu, kişisel sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin önemine değinerek, “Kanal İstanbul, Montrö’ye tabii değil, Montrö Anlaşmasıyla güdülen dengeleri bozabilir” dedi. Feyzioğlu, insan yapımı boğazların ne Montrö’ye ne de Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne tabi olduğunu belirtti.

Türk Boğazları denilince Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nın anlaşıldığını kaydeden Feyzioğlu, değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Türk Boğazları Rusya için yaşamsal önem taşıyor. Rus enerji sevkiyatı Karadeniz’den Türk Boğazları sayesinde geçiyor. Rusya’nın anavatanını koruması için Türk Boğazları çok önemli. Rusya’nın, donanması eliyle söz sahibi olabilmesinin tek yolu, donanmasını Türk Boğazlarından geçirmek. Türk Boğazları, Rusya için Suriye’deki menfaatlerinden çok daha önemli. Rusya, Suriye için savaşmayabilir, ama Türk Boğazlarının mevcut rejimi Rusya için hayatidir. Bu rejime ilişkin aleyhine bir değişiklik olacağını düşünürse Suriye’den çok daha önem verir.”

‘HASSAS DENGE’

Dünya Savaşı sonrasında galip devletlerin yaptığı ilk işin Boğazlardaki Türkiye egemenliğini sonlandırmak olduğunu hatırlatan Feyzioğlu, şunları söyledi: “Lozan’ın imzalandığı tarihte İstanbul işgal altındaydı. 1936’da Montrö Anlaşması imzalandı. Montrö ile boğazların iki yakasının egemenliği Türkiye’ye geçti. Montrö’nün bir hassas dengesi var. Bu hassas denge, Rusya’nın ve Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin güvenliğini gözetmektir. Bu amaçla Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin savaş gemilerine sınırlama getirmek de bu dengeler arasında. Kanal İstanbul, Montrö Anlaşmasıyla güdülen dengeleri bozabilir. Türk Boğazları uluslararası suyoludur. 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, uluslararası suyollarında geçiş serbesti getirir. Ancak Montrö sayesinde Türk Boğazlarında geçiş kısıtlaması vardır. İnsan yapımı boğazlar ise ne Montrö’ye ne de BM Deniz Hukuku Sözleşmesine tabiidir.”
 
‘RUSYA İLE ÇATIŞMAYA GİREBİLİRDİK’

Kanal İstanbul’un açılması durumunda, Montrö imzalandığında var olmayan bir suyolunun oluşacağını kaydeden Feyzioğlu, şöyle sürdürdü: “Bu durumda coğrafi şartların değişmesi esaslı değişiklik kapsamına girer. Montrö imzalandığında var olmayan bir suyolu açılır coğrafi şartlar değişirse, Montrö’nün tarafları değişiklik talep edebilir. ‘Montrö şartları değişsin, haklı sebebimiz var’ diyebilirler. Kanal İstanbul, Montrö’ye tabii değil. 2 yakası Türkiye’ye ait olduğu için tamamen Türkiye’nin elinde. ABD buradan uçak gemisi geçirmek istediğinde, Türkiye Montrö’yü çıkarıp gösteremeyecek. Rusya da ABD’nin bu isteğine karşı çıkacak.”

‘EĞER YAPILACAKSA...’

“Kanal İstanbul ile ne elde ederiz, neyi riske atarız?” diye soran Feyzioğlu şu açıklamalarda bulundu: “Kanal İstanbul yapılacaksa Montrö Sözleşmesinin taraflarıyla, uluslararası mutabakat çerçevesinde yapılmalı, süreç uluslararası bir mutabakat ile işletilmeli, Rusya kendisini tehdit altında görmemeli, her zaman için Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelere çıkarıp, ‘Bu sözleşmeye göre seni buradan geçiremem’ diyeceğimiz bir dayanağımız olmalı. Konunun uzmanları da işe dahil edilmelidir.”