Ufukta süper Yapay Zekâ var

Günümüzde bazı gelecek bilimcileri, Doğal Zekâ’da artık sona gelindiğini, insanın yüz binlerce yıllık süreç içinde gelişimini tamamladığını ve sınırlı kaldığını ama buna karşılık insan beyninin yakın gelecekte yeniden kurgulanarak üst seviyeye yükseltilebileceğini belirtmektedirler.

Sedat Sami ÖMEROĞLU/ Elektrik Elektronik Müh.

Doğal Zekâ, öğrenebilme, uygulayabilme, yorumlayabilme, yetenek, tecrübelerden yeni olgular türeterek bunları yeni durumlarda uygulayabilme becerisi olarak tanımlanır. İnsan hayatta kalabilmek ve çoğalmak üzerine stratejiler kurgulama kabiliyetindedir. Yapay Zekâ, insan beyninin karmaşık yapısını temel alsa da Doğal Zekâ’nın temel işleyişi dışında insana özgü düşünsel ve algısal yeteneklerini örneklemekte, bunları çok daha mükemmelleştirmeyi ve kullanmayı hedeflemektedir. İnsan zekâsına tam denk gelen bir Yapay Zekâ sisteminin tasarlanabilmesi için öncelikle insan beyninin işleyişindeki bütün detaylar yüzde 100 olarak çözülmesi gerekir. Teknolojik gelişmeler an itibarı ile henüz bu noktaya çok uzaktır. Bu nedenle bugün bahsettiğimiz Yapay Zekâ “Dar/Sığ” Yapay Zekâ (YdZ) olarak tarif edilir. Hedef yakın gelecekte Güçlü Yapay Zekâ (YgZ)’dır. Hafızanın sonsuz, paralel işlem kabiliyetinin ise sınırsız olduğu Süper Yapay Zekâ’nın ufukta göründüğünü söyleyenler bile var.

DOĞAL ZEKÂ’DA SONA GELİNDİ

Günümüzde bazı gelecek bilimcileri, Doğal Zekâ’da artık sona gelindiğini, insanın yüzbinlerce yıllık süreç içinde gelişimini tamamladığını ve sınırlı kaldığını ama buna karşılık insan beyninin yakın gelecekte yeniden kurgulanarak üst seviyeye yükseltilebileceğini belirtmektedirler. Bu düşünce akımına inananlar görüşlerini Tekillik temelinde TransHümanizm’e ulaşmak olarak tanımlamaktadırlar. İnsan varlığında yapılacak değişiklikler “v2.0” şeklinde kodlanmaktadır. Bu olası varlığın standart insan modeli olamayacağı açıktır. Matematiksel bir ifade olan Tekillik ve TransHümanizm, günümüzün yeni düşünce akımlarıdır.

Bugün beynimizdeki birçok fonksiyona ait bölge tanımlanmış ve üç boyutlu haritalanmış olsa da bunların birbiriyle olan ilintileri henüz tam çözülebilmiş değildir. Ancak gelecek düşünürleri için bu noktaya gelinmesi çok da bilinmez tarihlere denk düşmüyor. Teknolojik olarak Yapay Zekâ temelinde geldiğimiz bugünkü nokta, sadece bir kertenkele simülasyonunun başarılmasıdır. Hedef, 2020’li yılların başlarında bir farenin beyin simülasyonunun gerçekleştirilmesidir. Sonrasında maymun ve nihayet 2030’larda insan... Bugün farenin sinir ağlarını anlamaya çalışmak, varılan sonuçlarla insan beyninin sinir ağlarının çözümlenmesinde sağlam adımlar atabilmeyi daha olanaklı kılması düşünülmektedir.

GÜÇLÜ YAPAY ZEKÂ

Bir Yapay Zekâ’nın “güçlü” olarak tanımlanabilmesi için İngiliz matematikçi Alan Turing’in ortaya koyduğu daha sonra TURİNG Testi olarak adlandırılan Taklit Oyununu (Imitation Game) başarıyla ve tekraren tamamlaması gerekir. Bu noktada ancak tam anlamıyla güçlü Yapay Zekâ’dan söz edilebilir. Bugün testi geçebilen bir teknoloji henüz oluşturulamamıştır. (Sonuca oldukça yaklaşmış teknolojiler var olsa da) insan beynine tam alternatif oluşturabilmek ve hatta onu geçebilmek, mühendisleri ülkeler temelinde nefes nefese yarışa sokmuş durumdadır. V. Putin, Mart 2017’deki bir konuşmasında “Güçlü Yapay Zekâ’yı üretmeyi başaran bir ülke dünya liderliğini de ele geçirir” demektedir. Karşıt gurupta yer alan ünlü İngiliz Astrofizikçi Prof. Stephen Hawking ise MS hastalığı sebebiyle bağlı yaşadığı Yapay Zekâ teknolojisiyle donatılmış sandalyesi yardımı ile 2015 sonlarında yaptığı bir konuşmasında, Yapay Zekâ’nın çok geliştiğini, ancak insan zekasını geçebilecek bir düzeye gelmesinden endişe duyduğunu; bunun insanlığın sonunu getirebileceği uyarısında bulunmuştur. Bazı gelecek düşünürleri, Güçlü ve sonrasında Süper Yapay Zekâ’ya ulaşılabilmenin ortalama 2030-2050 aralığında gerçekleşebileceğini öngörmektedirler.

Dar Yapay Zekâ makine öğrenmesi ve derin öğrenmeyi kapsamaktadır. Bu alanda donanım alt yapısıyla sınırlı kalsa da gerçekleştirilmiş uygulama örnekleri bugün bile büyük oranda günlük hayatımıza girmiş durumdadır. Bugün mevcut çalışma hayatındaki 75 milyon adet işi 2022 ye kadar otomasyon alt yapısıyla birlikte Yapay Zekâ’ya sahip robotların dolduracağı, buna karşılık öncelikle 58 milyon olmak üzere 133 milyon yeni iş doğacağı belirtiliyor. Emek yoğun işlerde çalışan insanların mutlaka eğitilmesi öngörülüyor. Bugün endüstrideki çeşitli iş kollarında kullanılan robotlar, insana oranla ortalama 3 kat daha hızlı üretim yapabiliyor. Üstelik standart bir çalışanın yüzde 25 hatalı işlem olasılığına karşılık robotlar aynı işi yüzde 5 hata oranıyla başarabilmektedirler. Bir diğer örnek dikkate dayalı işlemlerdir. Dikkatimiz bir uyarana karşı sadece 8 sn odaklanabilir. Oysa Yapay Zekâ tabanlı bir robotun dikkat sınırı yoktur. Yeter ki enerjisi kesilmemiş olsun.

GELİŞME HIZ KAZANDI

Güçlü Yapay Zekâ konusunda gelişmeler belirtildiği gibi oldukça hız kazanmış durumdadır. Karbonun bir Alletropu olan Grafen’in donanım teknolojisinde Nano tabanlı uygulanması, Moore yasasını bile geçersiz kılabilir. Telekomünikasyonda 5G’ye geçilecek olması bu alandaki teknolojik gelişmelere devrimsel nitelik kazandıracak sadece bir örnektir. Gelişmelerin diğer alanlarda da baş göstermesi, bütün zamanların en radikal değişmelerine zemin oluşturacak demektir.

Yapay Zekâ algoritmalarının robot teknolojileriyle entegre edilecek yeni formlarının hayatımızın vazgeçilmez unsuru(!) olacağı kesindir. Bu teknolojik gelişimler, pek çok cevapsız soruya gebedir. Yakın gelecekte tüm insanlığı olumlu yönleriyle olduğu kadar olumsuz yönleriyle de etkileme potansiyelinin 30 yıl içerisinde en üst noktaya erişeceği beklenmektedir Güçlü Yapay Zekâ’nın doğru yönde veya olası aksi yönde kontrol edilmesi her bireyi olduğu kadar habitatı da doğrudan etkileyecektir.

Bu konu felsefi yönleriyle araştırılmaya özellikle muhtaçtır. Çoğu düşünür söz konusu bu gelişmeleri devletlerin var oluş stratejilerini belirleyecek en önemli etkenler olarak değerlendirmektedirler. Bu amaçla hükümetler, doğrudan bağlı kurumlarını ve özerk kuruluşlarını devasa ölçekte fonlamalarla desteklemektedirler. Bugüne kadar gerçekleştirilen hiçbir araştırma, geliştirme projesi Yapay Zekâ tabanlı algoritmalarla hareket eden insansı varlıkların yaratılması kadar merak ve istek uyandırmamış, bu düzeyde bütçesel katkı sağlanmamıştır.

CİDDİ RİSKLER ORTAYA ÇIKAR

Bugünün iş dünyasında bile konuşan, insanın fiziki ve düşünsel iş gücüne ihtiyacın büyük oranda ortadan kalkması sonucunda ortaya çıkacak olan ciddi bir kaostur. Sonuçta çözüm için belirlenmiş kesin yöntem de henüz ortaya konulamamıştır. Böylesi bir durumda kontrol edilemeyen göç dalgalarının (İklimsel değişimlerden bağımsız) sel felaketine benzer bir etki yaratması yüksek olasılıktır. Güçlü devletlerinin orantısız güç kullanımına gitmesi olasılık dahilindedir. Bu kaotik durumla başa çıkmak birkaç devletin bile tekelinde olamaz. Diğer taraftan her iş kolundaki işletmede Yapay Zekâ kontrolünün siber saldırılarla birilerinin ya da diğer bir güçlü bir Yapay Zekâ’nın kontrolüne geçmesi sonucu insanlık için ciddi riskler ortaya çıkabilir. Savunma sistemleri ve endüstrinin pek çok iş kolu bundan ciddi zarar görebilir. Siber saldırıların Nükleer savaşa çok yakın tehlike yaratacak güce sahip olabileceği sıklıkla tartışılmaktadır. Bu tip olası bir saldırıları önleyebilecek elimizdeki tek güvencemiz sağduyumuz ve uzlaşma kültürümüzün seviyesidir. Bu yöndeki kolektif Doğal Zekâ’mız muhtemelen güçlü ve olası kötücül Yapay Zekâ’yı ve ardıllarını alt edebilir.

Özetle yakın gelecekte bu insansı robotlarla yaşamaya hazırlıklı olmalıyız ama bugün birbiriyle tokalaşan son neslin insanları olmaya da direnmeliyiz. Makinaları insanlaştırmakla övünürken, kendimizin makineleştiğimizin farkında olmalı, ölümsüzlüğü yakalamak uğruna özgür yalnızlık içinde ölmemeliyiz. Bitti (Aydınlık Gazetesi)

NOT: Yapay Zekâ tartışması devam ediyor. Katkılarınızı bekliyoruz...