Araştırma bulgularına dayanarak neden-sonuç niteliğinde ilişkiler bulan, olay ve olguları, yöntemlere dayalı olarak çözümleyip genellemelere ulaşmaya çalışan sistemli bilgiler bütününe bilim diyoruz.

Atatürk, yaşamı boyunca bilimi kendisine yol gösterici olarak seçmiş devrimci bir kişiliktir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk, başarılarının sırlarını şu sözleriyle açıklıyor: “Çocukluğumda elime geçen iki kuruştan birini eğer kitaplara vermeseydim, bugün yaptığım işlerden hiçbirini yapamazdım.”(1) Atatürk’ün çok sayıda kitap okuyarak dünyayı, evreni ve içinde yaşadığı toplumu tanıması, O’nun en büyük kazanımıdır. Atatürk’ün başarı sırları, gerçekçiliği ve geleceği görme yeteneğidir.

ÇOK OKUYAN ATATÜRK

Atatürk, askeri okul yıllarında çok kitap okumuştur. Osmanlı devletinin akıl ve bilimden uzaklaştığını, bu yüzden geri kaldığını zamanla Batı’ya bağımlı düştüğünü görmüştür. O’na göre bundan sonra yapılması gereken yıkılmakta olan Osmanlı’nın küllerinden yeni ve çağdaş bir devlet kurmak için çalışmaktır. Bunun için yüzünü bilime dönmüş, akıl, bilim ve çağdaşlık üzerine yazılmış kitaplar okumuştur.

Çocukluğunda eline geçen paranın yarısını kitaplara verdiği için 35 yaşında General, 40 yaşında Başkomutan, 42 yaşında Cumhurbaşkanı, 46 yaşında Büyük Nutuk adlı yapıtını, CHP Kurultayında 5 gün 5 gece aralıklarla 36,5 saatte okuyan ve halkı için yaptığı çalışmaların hesabını belgelerle veren ve 51 yaşında dil ve tarih alanlarında devrimler yapan, devirler açan tek dünya lideridir.

O her koşulda ve her zaman okuma alışkanlıklarını sürdürür. Örneğin Çanakkale Anafartalar’da savaşın en yoğun günlerinde Macar ve Fransız Türkoloji bilginlerinin yazdığı Türkçe dilbilgisini okur. 1916 yılında Bitlis’te Ruslarla çarpışırken kadın haklarıyla ilgili kitaplar okur. 1922 yılında Başkomutan Meydan Savaşı sırasında, çadırında dinlenme aralarında Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu adlı romanını okur.(2)

Atatürk’ün uzun yıllar genel sekreterliğini yapan Hasan Rıza Soyak’ın anlatımına ve tanıklığına göre: “Okumak Mustafa Kemal’in en büyük keyfi denilebilirdi. Kişisel kitaplığında 5 bin dolayında kitabı vardı. Ömrü boyunca yüzlerce kitap okumuştur. Kendisiyle bir gün bir konuda konuşuyorduk. Kendisine ne okuduğunu sormuştum. Verdiği yanıt: “Ne okuduğun değil ne anladığın önem taşır” olmuştu.(3) Bir geziden Ankara’ya döndüğümde doğrudan Köşk’e gitmiş, Atatürk’ün özel hizmetine bakanlara ne durumda olduğunu sormuştum. “İki gün iki gecedir hiç durmadan kitap okuyor; yalnız birkaç kere banyo yaptı ve koltuğunda dinlendi” dediler.(4)

Atatürk’ün önemli konularda çalışırken, devrimler yaparken sınır tanımayan bir çalışma temposu vardır. Bunun en önemli bölümü okumadır. Bu okuma biçimi çok özeldir. Önemli yerlerin altı çizilir, sayfa kıyılarına ve altlarına notlar düşülürdü. Yapacağı önemli çalışmalarda mutlaka yerli ve yabancı, o alanda yazılmış kitapları taradığını, okuduğunu, notlar çıkardığını ve konunun uzmanlarına danıştığını görüyoruz. Bir anlamda bilimsel araştırmanın, incelemenin tüm gereklerini yerine getiriyor. Çok okuyan Atatürk’ün kitaplar da yazdığını biliyoruz.(5)

EN HAKİKİ YOL GÖSTERİCİ

Atatürk’ün bilime büyük değer verdiğini, tüm çalışmaları sırasında bilimi yol gösterici kabul ettiğini, şu anlamlı özdeyişinde görüyoruz: “20 Eylül 1924 tarihinde yurt gezisi için Samsun’a gelir. Kadın ve erkek öğretmenler, Atatürk ve eşi Latife Hanımı düzenledikleri çaya davet ederler. Toplantıda şunları söyler: “Hayatta her şey için, maddiyat için, maneviyat için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit (yol gösterici) ilimdir, fendir. İlim ve fenden başka mürşit aramak gaflettir (aymazlık) dalalettir (sapkınlık)”(6)

Atatürk, bu sözünde her alanda bilim ve tekniği yol gösterici olarak kabul eder. O dönemde teknik sözcüğü henüz kullanılmamakta, onun eş anlamlısı olarak fen sözcüğü kullanılmaktadır. Bir başka özlü sözünde de, “Ben manevi miras olarak, hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir donmuş, kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım ilim ve akıldır. Benden sonrakiler, bizim aşmak zorunda olduğumuz çetin ve köklü zorluklar karşısında, belki gayelere tamamen erişemediğimizi; fakat asla taviz vermediğimizi, akıl ve ilmi rehber edindiğimizi tasdik edeceklerdir”(7) derken yaşamı boyunca bilime, tekniğe, akla dayandığını vurgulamaktadır.

BAŞARILI TÜRK GENÇLERİ

Atatürk, ülkemizi, kültür, uygarlık, eğitim, tarım ve sanayi yönünden kalkındırmak ve çağdaş yapmak için büyük atılımlar gerçekleştirir. Bunlar ülkemizi çağdaş hale getirmek için yapılan köklü devrimlerdir. Atatürk’e göre: “Devrim, Türk milletini son yüzyıllarda geri bıraktırmış olan kurumları yıkarak, yerlerine ulusun en yüksek medeni gereklere göre ilerlemesini temin edecek kurumları koymuş olmaktır.”(8) Atatürk, yaptığı devrimlerin, ülkemize kazandırdıklarının korunmasını elbette istiyordu ve -devrimcilik ilkesinin- gereği sayıyordu. Ancak değişen koşullar, yeni kurumlar, yeni atılımlar gerektirebilirdi. O bakımdan devrimcilik anlayışı dondurulamazdı:(9)

“Devrimcilik kalıplaşmayı, duraganlığı, köhneleşmeyi, işlevini kaybetmeyi, çağın, toplumun gerisinde kalmayı önlemek, dinamik bir devrim anlayışını sağlamak ve sürdürmek için konmuştur.”(10)

Ülkemizi çağdaşlaştırmak için saltanat ve hilafet kaldırılır. Eğitim öğretim birleştirilir. Latin kökenli yeni Türk Alfabesi kabul edilir, yazı devrimi yapılır. Medeni Yasa kabul edilir, çağdaş hukuk kuralları benimsenir. Laiklik devrimi yapılır. Eğitim alanında büyük dönüşümler yapılır. Türk Tarih ve Türk Dil Kurumları kurulur. Türk Tarihinin ve Dilinin zenginliği ortaya çıkarılır. Bu alanda köklü çalışmalar yapılır. Çağdaş bilgiye ulaşmak için akıllı, zeki ve başarılı Türk gençleri, Avrupa ülkelerine eğitim için gönderilir. Bu öğrencilere Haydar Paşa Garnda, adlarına gönderilen ve Atatürk’ün yazdığı telgraflar verilir. Orada şu sözler yazılıdır: “Sizleri birer kıvılcım olarak gönderiyorum. Birer ateş topu olarak dönmelisiniz.”(11)

Atatürk, kurduğu Türkiye Cumhuriyetinin korunması ve savunulması görevini Türk gençliğine verir. Büyük Nutuk’un son bölümü “Gençliğe Hitabe” olarak adlandırılmaktadır. Türkiye Cumhuriyetinin gelecekte karşılaşabileceği olumsuz durumları sıralar ve en kötü koşullarda bile Türk gençliğinden Türkiye Cumhuriyetinin bağımsızlığının korunmasını ister.

Nail TOPAL / Araştırmacı-Yazar

1- Sinan Meydan, Akl-ı Kemal, İnkılap ve Aka Kitabevi, c 4, s.26-86.

2- Agy.

3- Agy.

4- Agy.

5- Turgut Özakman, Cumhuriyet Mucizesi, Bilgi Yayınevi.

6- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri.

7- Agy.

8- Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, Atatürk’e Saldırmanın Dayanılmaz Hafifliği, s.48-65.

9- Agy.

10- Agy.

11- Turgut Özakman, Cumhuriyet Mucizesi, Bilgi Yayınevi.