Atatürk, vasiyetinde 'İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardımın yapılmasını' istemiştir. İnönü, çocuklarına rahatlıkla üniversite ve sonrası eğitim aldırabilecek gelirden yoksundu.

MUSTAFA SOLAK / TARİHÇİ

İsmet İnönü, yıllarca Başbakanlık yapmış bir şahıs olarak, mevkisini, itibarını kullanarak, çocuklarına torpil yaptırabilir, servet biriktirebilirdi ama bir kuruşun hesabını soran insanların onuru her şeyin üstündeydi. Sabiha Gökçen'in de dediği gibi 'Onlar bir başka devlet adamıydı'

İkinci Abdülhamit'in torunu Nilhan Osmanoğlu, İsmet İnönü'nün Türkiye'ye dönmek isteyen Osmanlı hanedanı üyelerinden 'Bunun bir bedeli var' diyerek mücevherlerini aldığını iddia etmişti [1]. Osmanoğlu hiçbir belge göstermedi, bu görüşmenin bir mektupta geçtiğini söyledi.

İSMET İNÖNÜ NEDEN HEDEFTE?

İnönü'nün bu tıynette bir insan olup olmadığını tarihten örneklerle ortaya koyacağım ama öncelikle 'Neden İnönü'ye saldırıldığı, iftiralar atıldığı' sorusunun yanıtını bulalım.

Esas hedef İnönü değil. İnönü üzerinden Cumhuriyetimizin kazanımları. Atatürk ilkelerinin, Atatürk'ün karalanması ve gözden düşürülmesi amaçlanıyor. Atatürk'ü doğrudan hedefe koyma cesareti olmayanlar, İnönü üzerinden bu hedeflerine ulaşmak istiyorlar. Kimi zaman Atatürk dönemini kastetmek amacıyla 'tek parti dönemi' denilmesi de bu nedenledir.

Osmanlı sülalesinin cumhuriyetimizin kurucu kadrolarını gündeme getirmesinin bir amacı da hanedanın Cumhuriyet’e geçirilmiş malının mülkünün hanedana devrini sağlamaktır. Nitekim bu yönde hanedan üyelerinin cümleleri olmuştu.

İnönü, değil mücevheri kendi hesabına geçirmek, kutsal emanetlerin Türkiye'de kalması konusunda Lozan Antlaşması görüşmelerinde mücadele eden bir kişidir.

BİR KURUŞ AÇIĞIN HESABINI SORUYOR

İsmet Paşa, Türk Hava Kurumu'nun hesaplarındaki bir kuruş açığın hesabını soran kişidir. Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'in şahit olduğu bu olay şöyle yer alıyor:

İsmet İnönü yorgun ve sinirli... Bir akşam Atatürk soruyor:

■ Hayrola İsmet? Sende bir fevkaladelik var bugün... Ne oldu? Neye sinirlendin?
■ Türk Hava Kurumu'nun toplantısı vardı da...
■Eee, ne olmuş varsa?
■ Fuat Bey’i (THK Başkanı) epey terlettim... İstifaya falan kalktı.
■ Çalışkan çocuktur Fuat... Cemiyeti de diğer milletvekili arkadaşları ile iyi yönetiyor.
■ Bunlara bir diyeceğim yok... Fakat canımı sıkan bir şey oldu.
■ Neymiş o?
■ Hesaplarda bir kırk para oynuyor.
■ Kırk para... Yani bir kuruş.

■ Evet. Toplantıya sabah onda girdik, saat on yediyi geçiyordu çıktık. Daha önceki toplantıda dikkatimi çekmişti... Bu bir kuruşun nereye gittiğini öğrensinler diye talimat vermiştim. Bulamamışlar... Bugünü de onunla geçirdik... Fuat Bey’in hassasiyetini anlıyorum... Ama milletimiz ondan daha hassastır... Verdiği paranın nereye gittiğini behemahal bilmek ister... İstifa bu gibi hallerde en kolay çıkar yoldur... Ama kimseyi rahatlatmaz... Hatta söylentilere bile sebep olur. Yurttaş bu parayı Türk Hava Kurumu yükselsin diye veriyor.

Gazi Paşa gülümsedi:

■ Demek mesele bu... Bir paranın hesabı seni bu kadar yorup üzdü... Tam adamını bulup bunların başına getirmişim... Haklısın... Kırk para günün birinde 40 lira, 40 lira da 400 lira olur... Bu da giderek büyür halkın ağzında... Böyle kuruşlara olan güveni sarsar... Cumhuriyet'i kurarken böyle kırk paralara çok ihtiyacımız oldu... Peki ne yaptın sonunda?

■ Muhasebeciyi çağırttım. Memurları seferber ettim. Ve bir kuruşun yanlışlıkla başka bir hesaba geçirildiğini bulup çıkarttırdım... Bundan sonra da bu gibi hataları affetmeyeceğimi söyledim kendilerine... Bizim milletimiz gerçekten de elindekini, avucundakini verir... Hiçbir ulus Türk ulusu kadar cömert değildir. Ama verdiğinin doğru dürüst yerlere harcandığını görmek ister... Hem de buna inanmak ister... Türk Hava Kurumu'nun halktan toplanan paralarla uçaklar alıp askeriyeye hediye etmesinden duyulan memnuniyet büyüktür... Bu güzel havayı ne kırk para uğruna, ne de yüz para uğruna kimsenin bozmaya hakkı olmasa gerekir." [2]

İşte cumhuriyeti kuranların paraya bakışı ve millete karşı sorumluluğu.

LOZAN'DA KUTSAL EMANETLERİ KURTARDI

Lozan görüşmeleri sırasında, Türkiye'den ayrılmış olan ülkelerden alınıp götürülmüş eşyanın geri verilmesi konusunda antlaşmaya bir madde konulması istendi. Özellikle 1917'de Medine'den, Peygamber'in kabrinden alınarak İstanbul'a götürülen hazineler kastediliyordu. Türk delegasyonundan, daha sonra İçişleri Bakanı olacak olan Şükrü Kaya, kutsal emanetlerin dinsel kurallara tabi olduğunu belirtti, dinsel ve siyasal konuların birbirine karıştırılmamasını şu şekilde istedi:

"Bu gibi yer değiştirmelerin zorunluluğu ve din kurallarına uygunluğu ancak İslam bilginlerince değerlendirilebilir ve Müslümanların Halifesince yapılabilir. Biz, herhangi bir kutsal şeyin, herhangi bir hükümete ya da kişiye teslimi ya da eski yerine yeniden konulması konusunda hiçbir söz veremeyiz ve hiçbir yüküm altına giremeyiz. Önce, böyle bir teslime ya da geri vermeye ilişkin din kurallarını değerlendirmek de mümkün değildir; üstelik, uluslararası bir belgeye, din kurallarına aykırı hükümler konulması da doğru olmaz. Halifelik yetkileri Halife'nin elinde bulunduğu sürece, hiç kimse böyle bir teklifte bulunamaz. Özet olarak, Müslümanların din konularına ilişkin her sorunun çözümü de, yalnız Müslümanlara düşmektedir. Dinsel sorunları siyasal sorunlara karıştırmamayı gerektiren bütün nedenleri, devletlerin göz önünde tutacaklarını ummaktayız."[3]

Şükrü Kaya, bu sözleriyle İngiltere ve Fransa'ya laiklik dersi veriyordu. Türk delegasyonunun başı İsmet Paşa da konunun kimsenin değil, yalnız halifenin yetkisi içinde olduğunu belirtti. Halife'nin Mekke ve Medine ile ilişkisinin din alanına girdiğini ve başkalarını ilgilendirmediğini söyledi.

Böylece konu kapandı. İsmet Paşa, Lozan'daki 'Kutsal Emanetler’ tartışmasını kazandı.

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA

İnönü'nün kutsal emanetleri ikinci kurtarışı İkinci Dünya Savaşı sırasında Topkapı Sarayı'nda saklanan kutsal emanetleri korumak için Niğde'ye götürmesiyle oldu. Bulgar sınırı üzerinden gelebilecek bir hava saldırısına karşı vagonlara yüklenerek çok gizli olarak götürülüyor, camilere saldırılmayacağı düşünülerek Niğde'deki camilere yerleştiriliyor.[4]

Eski CHP İstanbul Milletvekili İhsan Özkes'in İkinci Dünya Savaşı sırasında Niğde'de bazı camilerde, Topkapı'daki kutsal emanetlerin korunması hakkında verdiği soru önergesine Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ şu yanıtı vermiştir:

"İkinci Dünya Savaşı nedeniyle Topkapı Sarayı Müzesi, Türbeler Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzelerinden bazı eserlerin Niğde'ye koruma amaçlı gönderildiği bilinmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğünce tespit edilen kayıtlara göre kutsal emanetler, hazine, gümüş, silah, porselen, kütüphane ve arşiv bölümlerine ait kıymetli eserler, içi ve dışı çinkolu, bazılarının içi bölmeli özel yapılmış 391 sandık içine yerleştirilerek Müdür Yardımcısı Lütfü Turanbek maiyetindeki bir ekip ile Niğde'ye gönderilmiştir. Sandıklar içindeki bu eserlerin Niğde'de Ak Medrese ve Sarı Han'a yerleştirildiği, burada kaldıkları sürece Müdür Yardımcısı Lütfü Turanbek ve maiyetinin eserlere refakat ettiği ve savaşın bitmesinin ardından 1947 yılında eserlerin ilgili müzelere iade edildiği arşiv kayıtlarında yapılan inceleme neticesinde belirlenmiştir." [5]

İnönü o camileri askerle koruyor. "Camiler ahır yapıldı" yalanını dile getirenler bunu dile getirmez.

ATATÜRK'ÜN VASİYETİ

Atatürk'ün vasiyetinin maddelerinden biri de "İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır" ifadesidir.[6]

Bu madde, İnönü'nün, çocuklarına rahatlıkla üniversite ve sonrası eğitim aldıramadığını, Atatürk'ün bunu görerek para dahil yardım yapılmasını istediğini ortaya koyuyor.

İsmet İnönü, Atatürk öldüğü vakit olmasa da öncesinde yıllarca Başbakanlık yapmış bir şahıs olarak, mevkisini, itibarını kullanarak, çocuklarına torpil yaptırabilir, servet biriktirebilirdi ama bir kuruşun hesabını soran insanların onuru her şeyin üstündeydi.

Sabiha Gökçen'in de dediği gibi "Onlar bir başka devlet adamıydı."

KAYNAKÇA

[1] 04.02.2019, https://www.youtube.com/watch?v=D94MPvaEi0s HYPERLINK "https://www.youtube.com/watch?v=D94MPvaEi0s HYPERLINK
[2] Sabiha Gökçen, Atatürk'le Bir Ömür, 4. Basım, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 2007, s.75.
[3] Seha L. Meray, Lozan Barış Konferansı Tutanakları 2. Takım, c.2, AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1971, s.205.; Mustafa Solak,Atatürk'ün Bakanı Şükrü Kaya, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2013, s.49-50.
[4] Tufan Türenç, "Çirkin İftira ve Gerçek", Hürriyet, 11 Ocak 2011, erişim tarihi 08.02.2019.
[5] "Niğde İkinci Dünya Savaşı'nda Kutsal Emanetler Burada Saklandı", Haberler, 3 Mayıs 2016, erişim tarihi 08.02.2019,https://www.haberler.com/nigde-2-nci-dunya-savasi-nda-kutsal-emanetler-8404378-haberi/.
[6] "Atatürk'ün Vasiyeti", Türk Tarih Kurumu, erişim tarihi 07.02.2019, http://www.ttk.gov.tr/tarihveegitim/ataturkun-vasiyeti/.