“Çizdim, çizdim, çizdim, boyadım, yaktım, yırttım ve sonunda kendi tarzımı yarattım ” R.Van

 Arkeolojiyi, mitolojiyi, denizi, kitapları, güzel kadınları seven heykeltıraş, yazar, jeomorfolog (yer bilimci) ve ressam Rafet Van ile uzun zamandır planladığım söyleşimi gerçekleştirdim. 

Söyleşimiz üstadın atölyesinde beklediğimden de uzun sürerek adeta zaman tünelinin, film karelerinin ve tuvallerin içinden, arasından geçerek sonlandı. İki saati aşan sürenin bitiminde sokağa ayak bastığımda, kendimi sinema salonundan çıkmış gibi hissettim. Bu enerjik, kültür deposu ve birazda inatçı ihtiyar, insanı avucunun içine alarak, büyüsüne kaptırarak bir öykücü kıvamında anlatıyor…

Sıra dışı yaşam serüveni, seksen yılı aşan zaman diliminden  sonra “ Balık Şahmeran Projesi” ile taçlanmayı bekliyor…Balık Şahmeran Projesi; 2008’te başlayıp 2014’te biten, çeşitli ebatlarda 60 tuvalden oluşan ve mitolojik kahramanların canlandırıldığı maraton bir çalışmadan oluşuyor. Burada Rafet Van; ressamlığının da ötesine geçerek, doğduğu yaşadığı kente bir hizmette bulunmak istiyor. Anlatılarda kurban edilerek öldürülen Şahmaran’ı bu kez balık Şahmaran kimliğinde diriltip, turizmin, edebiyatın, sanatın hizmetine kazandırmayı düşünüyor. Yeniden yaşatmak istediği,  Şahmaran resimlerini Tarsus’ta bir müzede diğer mitolojik objelerle, kitaplarla bir arada sergileyip, yerli ve yabancı ziyaretçilerin beğenisine sunmak; böylece turizmden, yazın ve sanat hayatına taze bir kazanım elde etmek istiyor.     

1936 yılında Camişerif Mahallesinde başlayan yaşamı, Ankara’daki üniversite yıllarının ardından, 1966’da Mersin’deki memuriyeti ile devam edip;  günümüzde Hamidiye mahallesindeki o küçük atölyesinde sürmekte. Van’ın yaşam eğrisi, tüm diğer yaratıcı insanlarda olduğu gibi farklı ve şaşırtıcı biçimlerde ilerlemiş. Küçük yaşlarda iyi bir öğretmene denk gelmek; bir öğrencinin büyük şansıdır. İleri İlkokulu resim öğretmeninin ona kabaca yaklaşması, Van’ı 1991 yılına kadar çizmekten, boyamaktan alıkoymuş. Fakat kaderin cilvesine bakın ki yine bir resim öğretmeni olan Ethem Aydın sayesinde; bakmayı, görmeyi, kitap okumayı, güzel sanatları kısaca, sanatı öğrenmiş.

Öğretmeni Ethem Aydın ileriki yıllarda arkadaşı, sanat eleştirmeni olmuş ressamımızın. Küt bir spatula ile yontmaya, heykelcik yapmaya çalıştığı odun parçasını gören hocası; ona sert cisimlerle çalışmamasını, yerine alçı ile çalışmasını önerir. Alçıyla heykel yapmaya başladığı tarih (Temmuz 1991) ikinci doğum günü, sanata doğuş tarihidir Rafet beyin. Dr. Türkyılmaz Sakınç ile Nisan 1992’de ilk karma (resim-heykel) sergisini açar. Mut ilçesinde hiçbir eskiz çizmeden 20 metreye 4 metre duvara “ Karacoğlan 2000 Yorumlaması” adında rölyefini (kabartma) yapar. 95 yılına kadar resim, heykel bir arada yürür. Aynı yıl bir karma sergi yaparak heykel yapmayı bırakır. Ve sadece resme döner… Kimseden ders almamıştır o. Yıllar boyu her türlü kağıda, her türlü kalem ile her türlü ortamda çizimler yapar. Adeta içgüdüsel bir yönelmeyle ve yılmak bilmeyen azmin ve çalışmanın ürünüdür onun ressamlığı. Kimseye öykünmemiş, kendi tarzını yaratmıştır. Hiçbir zaman boya, fırça, tuval almadı, bulduğu her şeyin üzerine çizdi…

Sanat hayatı boyunca yurdun çeşitli yerlerinde 19’u kişisel sergi, 100’ün üzerinde de karma sergiye katılır. Yurtdışına hiç çıkmaz. 2011 yılında sergisinde, sanata yapılan bir saygısızlıktan dolayı; bir daha sergi açmamaya karar verir. Rafet Van; sanata ve sanatçıya vefasızlıktan çok çekmiş; hayli kırgın ve kızgın olduğu söylenebilir. Biraz ilgi ve anlayış ile daha çok işlerin başarılacağına inananlardan o.

   Usta ressam durmaksızın, denizin altını, üstünü, toplumun yarası, kadın erkek ilişkilerini ve üreme konusunu, mitleri kendi üslubunca taşır tuvallere…Evli ve iki çocuklu yaşlı çınar çıkışta, gençlere şu üç öğüdünü iletmek istedi: “ Çok çalışmak, tutkulara sahip olmak ve hayal gücünü kullanmak.”

*Söyleşimizden dokuz ay sonra Aralık 2016 yılında, değerli sanatçımızı 80 yaşındayken kaybettik. Ruhu şad olsun.