Mersin’den kuzeye doğru şöyle 45 50 km gidip Tırtar köyünü çıktıktan sonra Dümbelek boğazı ve ardından görkemli Bolkar dağları karşılar bizi. Bolkar dağları Torosların Mersin Tarsus ve Karaman Ereğli arasında kalan bölümüdür. Akdeniz bölgesiyle Orta Anadoluyu ayıran bir çizgi gibidir. Bolkar dağlarının tarihi çok eski söylencelere kadar gider.

Ülkemizin güneyini boydan boya kuşatan Toroslara ismini günümüzden 6500 7000 yıl öncesinde orta Anadolu’da yaşamış Hattiler vermişlerdir. Hattiler Çatalhöyükte dünyanın en eski kentlerinden birini kurmuşlardır. Çatalhöyüklüler yani Hattililer Torosların bizim Bolkarlar olarak bildiğimiz bölümüne, Çumra düzlüğünden baktıklarında yatan bir boğaya benzetmişler ve kendi dillerinde boğa demek olan Toros ismini vermişlerdir. Anlayacağınız koca Toroslar ismini bizim günümüzde Bolkarlar olarak bildiğimiz parçasından almıştır.

Çukurova Bu dağların kar sularıyla beslenir. Bolkarlar’a kar düştükçe Mersin Tarsus ovasında ve Karaman Ereğli arasında susuzluk çekilmez.

Bolkarların Mersin çukurundan görünen ön basamağıyla Ereğli düzlüğünden görünen son basamağı 2000 ile 2300 m yüksekliğindedir ama orta basamak 3000 metreyi geçer. Çoçak kaşındaki 3434 metrelik Yıldız Doruğu, İvriz’in sırtını dayadığı 3480 metrelik Aydost ve Çamlıyayla’nın kuzeyindeki 3524 metrelik Medetsiz Tepesi hep bu orta basamaktadır.

Ancak bizim Bolkar dediğimiz bu dağların esas adı yani eski adı Bolkar değil Bulgar dağlarıdır. Adını 600 650 yıl kadar önce buraya yerleşmiş Bulgarlı yörüklerinden almıştır.

Osmanlı tarihçisi Şikari “Bulgar dağı yörükleri mahir sapancılardı değme orduyu sapan taşıyla püskürtürlerdi” diye yazmıştır. Osmanlı tarihçisi şikari 1520 yılında öldüğüne göre buraya en azından 500 yıldır Bulgar dağı dendiğini anlıyoruz. Başka bir araştırmacı ve tarihçi Faruk Sümer “Bulgarlı yörükleri kışı Tarsus ve çevresinde geçirirlerdi” diye yazmıştır.

Bu konuda en kapsamlı ve detaylı araştırmaları yapan Ali Rıza Yalkın 1928 senesinde Erdemliden çıkmış Torosları 3 yıl boyunca boydan boya dolaştıktan sonra burada yaptığı görüşmelerin sonucunda Karacaoğlan’dan “Yürü bire Bulgar dağı, Senden yüce dağ olmaz mı, Sende yaylayan güzelin, Yanakları al olmaz mı” türküsünü kayıt altına almıştır.

Günümüzde Toroslar üzerindeki uzun geniş düzlüğe “Bulgar Bozoğlan” denilir. Bulgar Bozoğlan, Karaman ili Ayrancı ilçesi sınırları içinde yer alan Toros Dağları üzerinde 2700 metre yükseklikte konik bir tepenin adıdır. Kuzeye ve güneye hakim tepenin doruk noktasında Bulgar Bozoğlan Dede’nin yatırı bulunmaktadır.

Tüm toplum kesimlerince ziyaret edilen kutsal bir mekan olmakla birlikte bölgede yaşayan Yörükler ve Tahtacı Türkmenlerinin ziyaret edip kurbanlar kesip dileklerde bulundukları bir yer olarak bilinmektedir.

Türbe, hazine avcıları tarafından biraz tahrip edilmiş olsa da tüm heybetiyle orada durmaktadır. Türbenin onarımı Tarsus’a bağlı Çamalan Köylüleri tarafından zaman zaman yapılmaktadır. Ayrıca son yıllarda yurtdışında yaşayan hayırsever bir aile tarafından esas türbenin yanına sembolik bir türbe ve iki yüz basamaklı bir merdiven yapılmıştır.

Karamanoğulları döneminde yaşadığı ve buraları yurt tuttuğu söylenen Bozoğlan Dede, Abdal Musa gibi Geyikli Baba gibi o zamanlar doğa inançlarından kopmamış Türkmenlere önderlik etmiş, yol göstermiş, dirlik sağlamış ululardandır. Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli katkılar sağlamışlardır. Yaşadıkları dönemde gerek Moğol saldırıları, gerekse her türlü saldırı ve kuşatmalara karşı direnç yaratmışlar, obaların kavimlerin birleştirilmesinde Anadolu’da kültürel alt yapının oluşmasını sağlamışlardır. Bu toprakların vatan yapılmasını sağlamışlardır. Yazılı kaynaklara ek olarak çok sayıda efsane de var.

“Bulgar Bozoğlan bölgedeki Yörük aşiretlerinde çobanlık yapmaktadır ve kışın birden bastırmasıyla koyunlarla birlikte kar altında kaldığı düşünülerek Bozoğlan’dan ve koyunlardan umutlar kesilmiştir, ancak yeni sene baharla birlikte Yörükler bölgeye geldiğinde Bozoğlan’ı sürünün başında koyunlarıyla birlikte sapasağlam görünce şaşırmışlar ve ardından seslenmelerine rağmen Bulgar Bozoğlan koyunlarıyla birlikte dağın zirvesine çekilerek gözden kaybolmuş, sır olmuştur” Köylüler sır olduğu yere mezar yapmışlar.

“Yıllar öncesinde Bulgar Bozoğlan Dede Tarsus Çamalan köyünden bir Tahtacının rüyasına giriyor. “Üşüyorum oğlum. Üstümü örtün” diyor. Tahtacı “Katırım dün ayağını kırdı. Ondan köyde kaldım. Oraya nasıl ulaşırım” diyor. Ancak sabah uyandığında katırının ayağının iyileştiğini görünce hemen köyde kalan komşularına haber veriyor. Tahtaları katıra yükleyip Bulgar Bozoğlan tepesine geliyorlar ve bu gün hala mezarının üstünde kalıntıları duran tahta çatıyı yapmışlar.”

Bulgar Bozoğlan gerek yazılı kaynaklarda, gerek halk kültüründe yaşamını sürdürmüş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Yaşamları Toroslarda hayvan beslemekle geçen Yörükler ve ağaç kesimiyle uğraşan Tahtacılar, Bulgar Bozoğlan tepesinde yatan dedelerini ziyaret etmeden geçmiyorlar. Mersin Tahtacılar Derneği de son sekiz yıldır bu ziyaretleri daha düzenli hale getirerek her yıl yaz aylarında tekrarlanan bir buluşmaya dönüştürmüş durumda.