esat@bilkent.edu.tr

Kuşkusuz, Türk sanayisinin büyük ismi, Türk ekonomisinin yüzde onuna yön veren Koç Grubunun Yönetim Kurulu Başkanı Vehbi Koç’un torunu Mustafa Koç’un, Irak’ın kuzeyinde yatırımları olduğu için, araya Kürdistan Demokrat Partisi Lideri Mesut Barzani’yi koyarak, Başbakan’dan randevu alması Türkiye’deki her aklı başında ve sağduyu sahibini rahatsız ve rencide etmiştir. Ayrıca bu durum, Sayın Başbakan’ın, katılmış olduğu ATV-A Haber ortak yayınındaki bir televizyon programında Gazeteci Yazar Mehmet Barlas’ın bir sorusu üzerine de teyit edilmiştir. Başbakan Erdoğan konuyla ilgili şöyle konuşmuştur:

“Mustafa Koç, benimle görüşmek istedi, randevu istedi ama vermedim, görüşebilmek için araya Barzani’yi soktu. Sayın Barzani evet beni aradı. Kendileri de böyle bir ricada bulundular.”

Diyalog bu mertebede olunca, Koç ailesi ile Sayın Başbakan arasında bir soğukluk olduğu belli değil, besbelli… Ama bu durum sadece Gezi Olaylarında, Gezicilere kapılarını açan Divan Otelinin konukseverliğinden kaynaklanmamaktadır. Öte yandan, bu soğukluğun bir başka nedeni de büyük ölçüde geçen “Genel Seçimler” öncesi bu sefer de Vehbi Koç’un oğlu Rahmi Koç’un “Tayyib Bey’in İsviçre Bankalarında bir milyar doları var. Nereden buldu” diye bir açıklama yapmasından da kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Kendisine yönelik en ufak bir eleştiride bulunanı adliyeye havale eden ve bu tür konularda hemen herkesi dava eden Sayın Başbakan, kendisine böylesine ağır bir ithamda bulunan ve o ifadesi ile manşetlere oturan Rahmi Koç’u dava etmemiştir. Oldukça ilginç bir duruş ve tutum olduğunu sadece söylemekle yetinelim, derim, sevgili okurlar…

Bütün bunların kökenine bakıldığında görülecektir ki, Koç ailesi Yeni Türk devletinin kuruluşundan günümüze bazen açık, bazen örtülü bir biçimde biraz politikaya ve CHP’ye yakın durmuşlardır. Bu olgu, Cumhuriyetin ilk yıllarında, İzmir’deki Birinci Türkiye İktisat Kongresinde kabul gören “Liberal Ağırlıklı Karma Ekonomik Model” gereği devletin olanaklarından yararlanabilmek için devlete, devleti kuran CHP’ye yakın duran müteşebbis bakkaldan, İmparator olan Vehbi Koç’a dayanmaktadır. Ankara’da yeni kurulan devlete yakın durarak, ilk devlet ihalelerini alan Vehbi Koç, işadamı kimliğinin yanı sıra siyasete olan ilgisiyle de bilinmektedir. Siyasi yaşamı, henüz 19 yaşındayken, Ankara’da Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti üyeliği ile başlamıştır. Bu ilişki, Cemiyet’in Cumhuriyet Halk Partisine dönüşmesinden sonra da devam etmiştir. Belediye Meclisi ve Parti İl Yönetim Kurulu üyeliklerinde de bulunan Vehbi Koç, 1943 yılında İsmet İnönü tarafından Ankara milletvekilliği teklif edilmesine karşın, işlerinin çokluğu nedeniyle bu teklifi kabul

etmemiştir. Fakat Vehbi Koç, ticaret ve iş hayatıyla ilgili çeşitli konularda İnönü’ye yardım etmeyi sürdürmüştür.

Ancak Demokrat Parti 1950 yılında iktidara gelince, Vehbi Koç, Cumhuriyet Halk Partili olduğu için baskı altına alınmış ve Ankara Ticaret Odası Başkanlığından uzaklaş-tırılmıştır. Hatta bununla da kalınmamış hesapları da incelemeye alınmıştır. Vehbi Koç kendi anılarında anlattığına göre, bir yandan işleriyle ilgili konularda kendisine zorluklar çıkarılırken, bir yandan da CHPden istifa edip, DP’ye katılması yönünde baskılara maruz kalmıştır. Bu öneriye "Hayır" demesine karşın, 10 Mart 1960 tarihinde istifa mektubunu Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliğine göndermek zorunda kalmıştır. Vehbi Koç un istifa edeceği haberini alan İnönü, sakin bir şekilde dinledikten sonra şöyle demiştir:

"Koç, iftihar duyduğumuz bir arkadaştı. Daha fazla mukavemet bulamamış olmasına çok üzüldüm. İşin bu safhada kalıp kalmayacağını kestirmek kâbil değildir. Bugünkü durumu bir dereceye kadar izah ve müdafaa etmek belki mümkün olabilir. Daha ileri bir adım kendisini manen tahrip edecektir. Yazık oldu..."

Koç Ailesi DP iktidarında on sene mücadele vermiş, Vehbi Koç’un CHP’den istifa etmesinden tamı tamına 2,5 ay sonra da 27 Mayıs 1960 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerin askeri müdahalesi gerçekleşmiştir. Belki de İsmet İnönü’nün “Yazık oldu” demesi bundan kaynaklanmaktadır, sevgili okurlar...